ماني شهرير | جمعیت طرفداران ایمنی راهها

نوشته: دكتر عليرضا اسماعيلي

همه شهروندان روزانه برای امرار ومعاش ورفع مشکلات زندگی مجبورند درمعابر شهری بصورت پیاده تردد کنند .حتي ما لکین بهترين  وسيله نقليه  هم وقتي در يك خيابان يك طرفه اتومبيل خود را پارك مي كنند مجبورند عرض خيابان را براي رسيدن به سمت مقابل آن طي نمايند بنابراين همه عابرين پياده افراد بدون وسيله نقليه نيستند بلكه افرادي هستند كه به هر جهت ناچارند از عرض خيابان يا جاده يا نظاير آن بگذرند
همان قدر كه عبور وسايل نقليه داراي اعتبار و اهميت است به همان اندازه عابرين، دوچرخه سواران و. .. نيز حق استفاده از معابر ويژه خود را دارند، به طوري كه نمي توان حقوق هيچ كدا م از گروه هاي ياد شده را فداي ديگري نمود.
اما با اين وصف، در فرهنگ عبور ومرور ما آنچه كه مورد توجه بعضی از رانندگان قرار نگرفته، حقوق عابرين پياده مي باشد. توقف روي خط كشي هاي ويژه عابرين پياده و درخواست رانندگان از عابرين كه حركت خود را با شرط ايستادن وسايل نقليه تطبيق دهند نمونه بارز اين مسائل مي باشد كه مطمئنا با اصلاح نگرش و لحاظ شدن حقوق عابرين، گذرگاه هاي مذكور جايگاه واقعي خود را پيدا و عابرين نيز ترغيب به عبور از آنها خواهند شد. آيين نامه راهنمايي و رانندگي نيز در گذرگاه پياده حق تقدم عبور را به عابرين پياده داده است. رانندگاني كه با گردش به چپ يا راست وارد راه ديگري مي شوند و در مدخل آن را ه محل عبور عابرپياده وجود دارد بايستي با كم كردن سرعت ودر صورت لزوم با توقف به عابريني كه قبلا وارد محل مزبور شده اند يا در حال ورود به آن مي باشند تقدم عبور بدهند. (در گذرگاه پياده حق تقدم عبور با عابرين پياده است) اگرمحل عبور عابر پياده داراي چراغ راهنمايي براي عابرين پياده باشد بايستي از فرامين چراغ راهنمايي اطاعت كند.
ازسوی دیگربعضي از عابرين پياده فكر مي كنند كه در معابر درون و برون شهري يعني كوچه و خيابان و جاده همواره حق تقدم عبور با آنهاست و رانندگان وسايل نقليه موظفند به محض مشاهده آنها ترمز كرده و بايستند، در صورتي كه اين تصور اشتباه است، بلكه عابرين پياده هم بايستي علاوه بر رعايت قوانين و مقررات مربوطه نكات ايمني را مورد توجه قرار دهند.زماني كه در خيابان هاي نيمه تاريك و تاريك از عرض خيابان عبور مي كنند، در درجه اول بايد اطراف خود را به دقت نگاه كنند و بهتر آن است كه در شب لباس يا كفشي كه رنگ هاي روشن دارد استفاده كنند، تا با انعكاس نور بهتر ديده شوندو در صورتي كه لباس تيره به تن دارند حتما وسيله يا شي ء براق يا نوراني مثل كيف، كلاه، چراغ قوه، شبرنگ دوخته شده به لباس و. .. همراه داشته باشند.

 متاسفانه با وجود گسترش پلهای عابر پیاده در بسیاری از موارد مشاهده می شود که عابران پیاده ترجیح می دهند از خیابان ها عبور کرده و باعث اخلال در روند عبور و مرور ماشینها و از آن مهمتر باعث بروز خطرات جانی برای خود می شوند. بدیهی است که اگر مردم یک جامعه قوانین عبور و مرور را یک ارزش تلقی کنند , خود را موظف به اطاعت از آن می دانند حتی اگر در پاره ای از موارد دچار گرفتار ی ترافیکی شوند هرگزترجیح نمیدهند با زیر پا گذاشتن  آن مقررات به اولویت ذهنی خویش برسند مجددا تاکید میشود این ارزشها تنها در سایه ی وجود فرهنگی غنی و آموزش اصولی امکان پذیر است.

دكتر عليرضا اسماعيلي (استاديار دانشگاه علوم انتظامي و مدرس دانشگاه تهران)

نوشته: دكتر عليرضا اسماعيلي

رفتارهايي كه روزانه از ما سر مي‌زند هر كدام بيانگر معنا و مفهوم خاصي است كه نوعي ارتباط بشمار مي‌رود. اين واقعيت است كه در جامعه امروزي ما ارتباط بطور روز افزوني يگانه راه كسب اطلاعات درباره محيط زندگيمان است چرا كه انسان همواره نيازمند آن است كه از جهاني كه درآن زندگي مي كند و از محيطي كه در آن در حال تكاپوست كسب آگاهي كرده و اين نياز ارتباطي را همچون ديگر نيازها تامين كند. در نتيجه ايجاد ارتباط براي افراد انساني امري حياتي است يابه بيان ساده تر ارتباط محور كليه رفتارهاي اجتماعي انسان است چراكه انسانها جز از طريق برقراري ارتباط قادر به انجام كنش متقابل اجتماعي نيستند و مقدار متنابهي از ارتباط ها ريشه در محتواي رسانه هاي جمعي دارد بعبارتي رسانه ها بر شيوه ارتباط در زندگيمان اثر مي‌گذارند. بكارگيري اصطلاحاتي همچون عصر ارتباطات ،انقلاب ارتباطات و... همه به نوعي اهميت گستردگي و دامنه ارتباط در جوامع انساني را مورد تاكيد قرار مي دهند.
امروزه نقش رسانه‌ها و میزان نفوذ آنها در ساخت فرهنگی جوامع بر کسی پوشیده نیست. برخی از نظریه‌پردازان ارتباطات معتقدند امروز جهان در دست کسی است که رسانه‌ها را در اختیار دارد. نقش عمده رسانه‌ها در شکل‌دهی به افکار عمومی باعث شده است اهمیت رسانه‌ها تا این حد مورد توجه قرار گیرد. رسانه‌های گروهی دو نقش اساسی در تغییر فرهنگ جامعه‌های امروزی بر عهده دارند. از یک سو فرهنگ توده را نشر می‌دهند و از سوی دیگر منبع تغذیه نخبگان جامعه با هدف نوآوری و ابداع هستند، به‌عبارت دیگر رسانه‌های گروهی حلقه اتصال محیط بزرگ یا جامعه کل با محیط کوچک است. هر یک از عوامل اصلی نوآوری و خلاقیت و درنتیجه عامل تحرک و پیش‌برنده توسعه فرهنگی است.
لذا رسانه‌ها با درنظرگرفتن ابعاد گوناگون فرهنگ محلي در كشور، پدیده‌های نامناسب عدم احترام به حقوق يكديگر در ترافيك و... رامی توانند شناسایی نموده و به منظور پیشگیری از رفتارهاي پرخطر در ترافيك و حوادث رانندگي با توجه به مبانی و اصول فرهنگ جامعه، پیام‌های مناسب را اشاعه نمایند.
گرچه هنوز اهميت حوادث رانندگي آن طور که باید، دانسته نشده است. ظرف 10 ثانیه دیگر که شما مشغول خواندن این مطلب هستید حداقل دونفر بر اثر حوادث رانندگی در جهان مصدوم می شوند و یا فوت می کنند بسیاری از این مجروحین گرفتار رنج حاصل از دوره های طولانی تروما و معلولیت های جسمی می گردند.
هر مرگ ناشی از سانحه ترافیکی، داستان غم انگیز زندگی انسانی است که با رفتن خود بهت، اندوه و خشم در میان بازماندگان بر جای می گذارد اما این همه ماجرا نیست، کاهش بهره وری ناشی از حوادث ترافیکی که گریبانگیر کشور های در حال توسعه می شود 1 تا 2 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را می بلعد و حتی در حوزه سلامت و بهداشت در نتیجه این حوادث متحمل هزینه های زیادی می گردند
سوال اینجاست که چگونه کشور های توسعه یافته در این دو دهه اخیر توانسته اند این تراژدی غم انگیز مرگ انسانها را در حوادث ترافیکی با اقدامات علمی و عملی تبدیل به یک واقعیت دست یافتنی که بسیاری از کشور های فقیر و در حال توسعه به آن بعنوان یک افسانه نگاه کنند یعنی کشته های چند ده هزار را به زیر هزار نفر کاهش دهند. پاسخ این سوال باقیست که چگونه به این موفقیت رسیدند،
اولین گام در این راه استفاده از رسانه در امر بهبود رفتار ترافیکی بوده است تحقیقات مختلف نشان می دهد هزینه در بخش آموزش ههای رفتاری ترافیک از طریق رسانه های جمعی نه تنها هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری در جهت سلامت و ایمنی شهروندان می باشد. آموزش و رسانه به عنوان دو رکن اساسی در ارتقاء فرهنگ ترافیک، تاثیر شگرفی در تغییر نگرش و باورهای آحاد جامعه دارند. بايد صريح بيان نمايم یکی از کارآمدترین و مهم‌ترین ابزارهای کاهش تصادفات و افزایش ایمنی، ابزارهای فرهنگی است و توجه به این نکته ضروری می‌نماید که بسترهای فرهنگی در حقیقت شرط لازم برای تغییرات اجتماعی هستند و جهت کاهش تصادفات و افزایش ایمنی، رسانه‌ها به‌حق بیشترین تأثیر و توان را دارا هستند. امروزه ابزار رسانه نه تنها در حوزه سیاست، اقتصاد، و... استفاده می شود. در حوزه ایجاد و اصلاح رفتارهای ترافیکی نیز مورد توجه جدی می باشد. بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان علوم رفتاری معتقدند با حذف رفتارهای غلط ترافیکی و آموزش رفتارهای صحیح برای کاربران ترافیک می توانیم تا حد بسیار زیادی از حوادث رانندگی را کاهش دهیم زیرا آمارهای موجود حدود 70% از تصادفات رانندگی ناشی از رفتارهای انسانی می باشد، لذا تاکید و توجه به عامل انسانی تحقیقاً در کاهش تلفات به همان اندازه سهم خواهد داشت. در این راستا یکی از ابزار های مهم برای آموزش انسان، رسانه های گروهی مخصوصاً رسانه های صوتی و تصویری و مطبوعات می باشد، گرچه هر کدام از این رسانه ها مخاطبان خاص خودشان را داشته و همچنین هر کدام تاثیرات متفاوت بر مخاطبان دارند یکی از معیار ها و تفاوت های رسانه ها در انتشار پیام ها مخصوصاً اخبار و اطلاعات هر کدام از آنها می باشد که در واقع خصوصیات فنی هریک را مشخص می کند، دیگری تفاوت شکل مادی پیام های آنهاست که از شرائط گوناگون دریافت و ادراک گیرندگان پیام ناشی می شود.
مهم ترین شاخص رسانه ها در چگونگی سرعت انتشار اطلاعات و اخبار در سراسر جهان می باشد و یکی از دلایل گرایش مردم به بعضی از رسانه های خاص در کشورهای مختلف سرعت و صحت در پیام مورد نیاز آنها می باشد، بعنوان مثال برای تهیه یک کتاب مورد علاقه شاید چند هفته وقت لازم باشد اما دسترسی به روزنامه شاید کمتر از چند ساعت زمان نیاز دارد در صورتی که رادیو وتلویزیون  و مخصوصا در شبکه های اجتماعی ، به هنگام می توانیم اخبار و اطلاعات مورد نیاز را بدون فوت وقت دریافت کنیم. همچنین هزینه در بخش آموزش از طریق رسانه های گروهی نه تنها هزینه نیست بلکه چندین برابر برگشت سرمایه دارد زیرا برابر محاسبات هزینه تصادف در ایران هزینه یک فرد متوفی بر اثر تصادف چند میلیارد تومان، خسارت برای کشور می باشد، اگر با این رقم تعداد متوفیان حوادث رانندگی را محاسبه کنیم متوجه خواهیم شد عدد بزرگی از سرمایه کشور سالانه در تصادفات اتلاف می شود در صورتیکه اگر بخش بسیار کوچکی در آموزش های رسانه ای هزینه کنیم ضمن کاهش تلفات جانی از خسارات مادی نیز جلوگیری کرده ایم.

 برای دست یابی به این منظر می بایست تغییرات در دو زمینه طرز تلقی و فرهنگ عمومی مردم نسبت به ترافیک ایجاد نمود، با چنین هدفی سوار شدن بر امواج رسانه ها تحقیقاً پاسخ سوال طرح شده در ابتدا را خواهد داد، یعنی تحقق ارتقاء ایمنی ترافیک و اصلاح رفتارهای ترافیکی شهروندان.

دكتر عليرضا اسماعيلي (استاديار دانشگاه علوم انتظامي و مدرس دانشگاه تهران)